Η Περιφέρεια Ηπείρου το 2003 διενήργησε διαγωνισμό για την εκπόνηση μελέτης «Ανάπλασης-Αξιοποίησης και προστασίας της Παμβώτιδας». Τον Νοέμβριο του 2005 υπογράφηκε Σύμβαση μεταξύ της Δ/νσης Δημοσίων Έργων της Περιφέρειας Ηπείρου και των επιλεγέντων μελετητικών γραφείων. Βάσει της συμβάσεως αυτής τα μελετητικά γραφεία ανέλαβαν έναντι τιμήματος 508.475,00 ευρώ την εκτέλεση των κατωτέρω εργασιών:
ΠΡΩΤΟ ΣΤΑΔΙΟ: Σύνταξη τοπογραφικών, υψομετρικών και κτηματολογικών διαγραμμάτων απαραιτήτων για την οριοθέτηση της λίμνης.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΑΔΙΟ: Προμελέτες ανάπλασης παραλίμνιας περιοχής, ποδηλατόδρομου και περιβαλλοντικών επιπτώσεων
ΤΡΙΤΟ ΣΤΑΔΙΟ: Οριστικές μελέτες ανάπλασης παραλίμνιας περιοχής, ποδηλατόδρομου και μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Δυστυχώς όμως, πριν γίνει η οριοθέτηση της λίμνης και πριν συνταχθούν οι αρχιτεκτονικές και περιβαλλοντικές μελέτες, η Νομαρχία Ιωαννίνων προχώρησε τελείως αυθαίρετα και παράνομα στην κατασκευή πεζόδρομου-ποδηλατόδρομου, επάνω στο μήκος 3 χιλιομέτρων αρδευτικό ανάχωμα περιοχής Ανατολής-Κατσικά.
Θέλουμε να πιστεύουμε στην καλή πρόθεση του Νομάρχη, όμως κανένας δεν μπόρεσε να καταλάβει γιατί έπρεπε να καταστραφεί ο υδροβιότοπος και η λίμνη για έναν ποδηλατόδρομο και γιατί δεν περίμεναν να συνταχθούν οι αρχιτεκτονικές και περιβαλλοντικές μελέτες που είχαν ανατεθεί στα μελετητικά γραφεία της Σύμβασης.
Ο ποδηλατόδρομος ήταν κάτι που έλειπε στην πόλη μας, θα μπορούσε όμως να γίνει έξω από τα όριο του υδροβιότοπου, δηλαδή στον περίγυρό του. Στη θέση που έγινε κατέστη καταστροφικός για το οικοσύστημα της λίμνης. Δημιούργησε συνθήκες μονιμότητας του αναχώματος και εξαφανίσεως του υδροβιότοπου, με τελική μετατροπή του σε οικοδομήσιμη περιοχή. Η Παμβώτιδα καταδικάστηκε για πάντα να είναι μια κλειστή δεξαμενή.
Η λίμνη Παμβώτιδα είναι μια προστατευόμενη περιοχή του δικτύου NATURA 2000 (GR 2130005) φιλοξενώντας σημαντικά είδη χλωρίδας και πανίδας για τη διατήρηση των οποίων υπάρχει μεγάλο κοινοτικό ενδιαφέρον. Μάλιστα για τον σκοπό αυτό έχουν συνταχθεί, σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία, η Ειδική Περιβαλλοντική μελέτη (2001) και το διαχειριστικό σχέδιο (2004) για τη προστασία της λίμνης Παμβώτιδας, προς εφαρμογή των από τον Φορέα Διαχείρισης της Λίμνης Παμβώτιδας.
Ωστόσο καμία από τις παραπάνω μελέτες δεν εφαρμόζεται στην πράξη. Καμία δραστηριότητα προστασίας δεν λαμβάνει χώρα και το οικοσύστημα της λίμνης υποβιβάζεται σταδιακά από παράνομες δραστηριότητες πολιτών και πολιτικών αρχόντων, με συνέπεια την περαιτέρω αλλοίωση του ήδη διαταραγμένου τοπίου, την απώλεια ενδιαιτημάτων παγκοσμίως απειλουμένων ειδών (SPEC 1) για τα οποία η χώρα μας έχει διεθνή ευθύνη για την διατήρησή τους ,όπως η βαλτόπαπια (Aythia Nyroca), την απώλεια θέσεων φωλεοποίησης και τροφοληψίας πανευρωπαϊκά απειλούμενων ειδών (SPEC 3), για τα οποία η χώρα μας φέρει ευθύνη για την διατήρησή τους (οδ. 79/409 Ε.Ε.), όπως ο Ήταυρος (Botauris Stellaris), την ολοσχερή απώλεια ενδημικών ειδών της λίμνης, όπως το είδος Chorthippus Lacustris (το οποίο δεν απαντάται πουθενά αλλού στον κόσμο, παρά μόνο στην λίμνη Παμβώτιδα), την καταστροφή των βαλτωδών και υγρολειβαδικών εκτάσεων και την συνεπαγόμενη μείωση της ικανότητας αυτοκαθαρισμού της λίμνης και μείωση των θέσεων αναπαραγωγής των ιχθύων. (Τα οικολογικά στοιχεία από έγγραφα κυρίας Βασιλικής Κατή Λέκτορα διατήρησης και διαχείρισης βιοποικιλότητας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας).
Με την υπ’ αριθμ. Φ 31/4425/212/75/04.03.1977 απόφαση Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών η λίμνη Παμβώτιδα Ιωαννίνων και η γύρω περιοχή σε βάθος 100 μέτρων από την ακτή προς την πλευρά του σχεδίου πόλεως και 300 μέτρων προς τις υπόλοιπες πλευρές, χαρακτηρίστηκε ως τόπος ιστορικός και ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, διότι συνδέεται άρρηκτα με ιστορικές στιγμές και παραδόσεις του νεώτερου Ελληνισμού.
Επίσης από το Γ.Π.Σ. της πόλεως των Ιωαννίνων η προστασία της λίμνης οριοθετείται σε ζώνη 300 m από την γραμμή αιγιαλού και 100 m στις αστικές περιοχές (ΦΕΚ 58/09.02.1987).
Ο Σύλλογός μας με τo υπ’ αριθμ. πρωτ. 96/29.01.2007 έγγραφό του προς την Δ/νση Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Π.Ε.Π. Ηπείρου, κατήγγειλε την παράνομη και καταστροφική για το λιμναίο οικοσύστημα κατασκευή του ποδηλατόδρομου και εζήτησε την άμεση διακοπή χρηματοδότησής του από το Γ’ Κ.Π.Σ.. Η καταγγελία αυτή κοινοποιήθηκε στον Γ.Γ. Περιφ. Ηπείρου κ. Δ. Πανοζάχο. Σύμφωνα με το αρ. 8 του Ν 2971/2001 ουδεμία κατασκευή έργου σε παραλίμνια περιοχή επιτρέπεται να γίνει εάν προηγουμένως δεν έχει γίνει ο καθορισμός αιγιαλού και παραλίας στην περιοχή αυτή. Το έργο άρχισε να κατασκευάζεται τον Ιούνιο του 2006 ενώ η οριοθέτηση της λίμνης σ’ αυτή την περιοχή συντελέσθηκε με την δημοσίευση της 1816/05.07.2007 αποφάσεως του Γ.Γ. Περιφ.Ηπείρου στο 385/24.08.07 Φ.Ε.Κ., δηλαδή όταν το έργο είχε σχεδόν ολοκληρωθεί. Επίσης η Ν.Α.Ι. προέβηκε στην κατασκευή του ποδηλατόδρομου, χωρίς να της έχει παραχωρηθεί, για τον ίδιο λόγο, από την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, το δικαίωμα χρήσης αιγιαλού και παραλίας παραβαίνοντας και τις διατάξεις του αρ. 14 του ίδιου Νόμου.
Με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 9119/20.12.2005 απόφαση του Γεν. Γραμματέα Περιφέρειας Ηπείρου κ. Δ. Πανοζάχου το εν λόγω έργο εντάχτηκε για χρηματοδότηση στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Π.Ε.Π.) Ηπείρου 2000-2006.
Επίσης ο Σύλλογός μας με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 123/26.05.2007 έγγραφό του απευθυνόμενος προς το Νομαρχιακό Συμβούλιο Ν.Α. Ιωαννίνων έκανε γνωστό ότι το έργο κατασκευής ποδηλατόδρομου επί του αναχώματος αφ’ ενός είναι καταστροφικό για τον υδροβιότοπο και την λίμνη, αφ’ ετέρου είναι παράνομο διότι παραβιάζει τα άρθρα 8 και 14 του Ν 2971/2001 και εζήτησε την ματαίωσή του. Το αίτημα δεν έγινε δεκτό.
Το εν λόγω έργο κατασκευάζεται σε θέση που απαντάται ο τύπος οικοτόπου 72 ΑΟ+ 326 «καλαμώνες και επιπλέουσα βλάστηση υδροχαρών φυτών» ο οποίος χαρακτηρίζεται από ελοφυτικές διαπλάσεις με κύριους αντιπροσώπους τα είδη Phagmites australis, Typha latifolia, Typha angustifolia, Sripus Lacustris, και εντοπίζεται κυρίως στην παραλίμνια ζώνη της λίμνης Παμβώτιδας. Ο ρόλος των καλαμώνων είναι πολύ σημαντικός για την ορνιθοπανίδα της περιοχής καθώς και την ιχθυοπανίδα, διότι παρέχουν θέσεις για αναπαραγωγή και φωλεασμό.
Από τα παραπάνω προκύπτει η τεράστια ευθύνη της Περιφέρειας Ηπείρου η οποία όχι μόνο δεν απαγόρευσε την κατασκευή του παράνομου και καταστροφικού για την λίμνη έργου, αλλά προέβηκε στην χρηματοδότησή του με χρήματα της Ε.Ε. που προορίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος και όχι για την καταστροφή του. Η Περιφέρεια Ηπείρου ως εποπτεύουσα Αρχή όφειλε να σταματήσει το παράνομο έργο και να εφαρμόσει τη Σύμβαση της Δ/νσης Δημοσίων Έργων. Αρνήθηκαν να σταματήσουν το παράνομο έργο και με αστήρικτα και ανακριβή επιχειρήματα προσπάθησαν να αντικρούσουν την καταγγελία του Συλλόγου μας.
Επίσης μεγάλη ευθύνη έχει και η Δ/νση Περιβάλλοντος και Χωροταξίας της Περιφέρειας Ηπείρου, η οποία παρ’ όλο ότι γνώριζε την Ελληνική νομοθεσία και τις οδηγίες της Ε.Ε. για την προστασία των υδροβιότοπων, οι οποίοι είναι ευαίσθητα οικοσυστήματα και η διαχείριση των είναι έργο ειδικών επιστημόνων. Παρ’ όλο ότι γνώριζε ότι ο κατασκευαζόμενος ποδηλατόδρομος βρίσκεται στην περιοχή ΦΥΣΗ 2000 με κωδ. SPA κ SCI gr 213005 και γι’ αυτό ήταν υποχρεωτική η εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και επιβεβλημένη η γνωμοδότηση του τμήματος Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος της Δ/νσης Περ/κου Σχεδιασμού του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. Παρ’ όλο ότι εγνώριζε τον κίνδυνο καταστροφής της ιχθυοπανίδας και ορνιθοπανίδας της περιοχής από την κατασκευή του έργου και την κυκλοφορία ποδηλάτων, μοτοποδηλάτων, μοτοσικλετών και πεζών, σε καμία ενέργεια δεν προέβηκε για την ματαίωση του καταστροφικού για το λιμναίο οικοσύστημα έργου.
Αντίθετα, υιοθετώντας την άποψη του Γενικού γραμματέα «ότι για το έργο αυτό δεν απαιτείται εκπόνηση μελέτης περιβαλλοντικών όρων κ.λ.π.» η οποία αναφέρεται στο 1262/28.09.2005 έγγραφο Γ.Γ. Περιφέρειας Ηπείρου εκάλυψε την κατασκευή και χρηματοδότηση του έργου. Η θέση αυτή της Δ/σεως Περιβάλλοντος και Χωροταξίας της Περ. Ηπείρου εκτίθεται στο υπ’ αριθμ. 2530/20.06.2007 έγγραφο της προϊσταμένης της Δ/σεως, σε απάντηση της προαναφερθείσης υπ’ αριθμ. 96/29.01.2007 καταγγελίας του Συλλόγου μας.
-------------------------------------------------------------
Σχετικό:Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ
