Προς
Τον κ. Υπουργό Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης
Βασιλίσσης Σοφίας 15
Τ.Κ. 10674 ΑΘΗΝΑ
Τον κ. Υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών
Νίκης 5-7
Τ.Κ. 101.80 ΑΘΗΝΑ
Τον κ. Υπουργό Π.Ε.ΧΩ.Δ.Ε.
Αμαλιάδος 17
Τ.Κ. 11523 ΑΘΗΝΑ
Τον κ. Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου
Λεωφ. Αλεξάνδρας 121
Τ.Κ. 11510 ΑΘΗΝΑ
Τον κ. Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης
Λεωφ. Κηφισίας 1-3
Τ.Κ. 11523
ΑΝΑΦΟΡΑ
Του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων
Του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων
Αξιότιμοι Κύριοι,
Οι Λίμνες Παμβώτιδας και Λαψίστας Ιωαννίνων, ένα σπάνιο οικοσύστημα με ιχθυοπανίδα , υδροχλωρίδα και ορνιθοπανίδα, ένας ολόκληρος κόσμος με την δική του λειτουργικότητα που δημιούργησε η φύση πριν χιλιάδες χρόνια, ένας μοναδικής ομορφιάς επίγειος παράδεισος, καταστράφηκε από ανθρώπινες επεμβάσεις.
Το Υπουργείο Γεωργίας προκειμένου να προσφέρει στην γεωργία καλλιεργούμενες εκτάσεις προέβηκε κατά την δεκαετία του 1960 στην αποξήρανση της λίμνης Λαψίστας και το 1970-71 στην κατασκευή αναχωμάτων ολόγυρα της λίμνης Παμβώτιδας μεταβάλλοντάς την σε κλειστή δεξαμενή για τις ανάγκες της άρδευσης.
Τα αναχώματα αυτά απέκλεισαν την επικοινωνία της λίμνης με τις αμφίδρομες πηγές του όρους Μιτσικελίου και τους υδροβιοτόπους.
Η λίμνη στερήθηκε πολλών εκατομμυρίων κυβικών μέτρων καθαρού νερού, την δυνατότητα αυτοκαθαρισμού της, τους χώρους εκκόλαψης και αναπαραγωγής των ειδών της, με συνέπεια την εξαφάνιση της ιχθυοπανίδας της ( ψάρια, χέλια, καραβίδες, νερόφιδα, βατράχια) και της πλουσιότατης ορνιθοπανίδας της, ακόμα και τους πελαργούς που δεν εύρισκαν πλέον τροφή στους αποξηραμένους υδροβιοτόπους (υγρολίβαδα.).
Aπό την μελέτη κατασκευής του εγγειοβελτιωτικού έργου του Υπουργείου Γεωργίας προβλεπόταν η άρδευση 60.000 στρεμμάτων, στόχος που ποτέ δεν επιτεύχθηκε ένεκα αλλαγής χρήσεων και μετατροπής γεωργικών εκτάσεων σε αστικές και βιοτεχνικές.
Σήμερα μετά την εγκατάλειψη της γεωργίας τα αρδευόμενα στρέμματα σε ολόκληρο το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, σύμφωνα με έγγραφο του Γ.Ο.Ε.Β. ( αρ. πρωτ. 21/31-01-2007), ανέρχονται σε 13.000 στρέμματα με πτωτική πάντα πορεία.
Συνεπώς οι απαιτούμενες ποσότητες νερού για άρδευση είναι μικρές και σύντομα θα είναι ελάχιστες με το νέο σύστημα στάγδην άρδευσης που κατασκευάζεται από το Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης.
Επιβάλλεται λοιπόν η καταστροφή και απομάκρυνση των αναχωμάτων, αφού πλέον δεν χρησιμεύουν σε τίποτα, ώστε να επικοινωνήσει ανεμπόδιστα η λίμνη Παμβώτιδα με τις αμφίδρομες πηγές του όρους Μιτσικελίου και τους υδροβιότοπους και να επανακτήσει την δυνατότητα αυτοκαθαρισμού της , λειτουργώντας πλέον όπως παλιά, ως λιμναίο οικοσύστημα. Άλλωστε τα αναχώματα δεν κατασκευάστηκαν για πάντα αλλά μόνο για ένα σκοπό, ο οποίος σήμερα είναι άνευ αντικειμένου.
Η λίμνη Παμβώτιδα είναι μια προστατευόμενη περιοχή του δικτύου NATURA 2000 (GR 2130005) φιλοξενώντας σημαντικά είδη χλωρίδας και πανίδας για την διατήρηση των οποίων υπάρχει μεγάλο κοινοτικό ενδιαφέρον. Μάλιστα για τον σκοπό αυτό έχουν συνταχθεί, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (2001) και το Διαχειριστικό Σχέδιο (2004) για την προστασία της λίμνης Παμβώτιδας, προς εφαρμογή των από τον Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας.
Ωστόσο καμία από τις παραπάνω μελέτες δεν εφαρμόζεται στην πράξη. Καμία δραστηριότητα προστασίας δεν λαμβάνει χώρα και το οικοσύστημα της λίμνης υποβαθμίζεται σταδιακά από παράνομες δραστηριότητες πολιτών και πολιτικών αρχόντων, με συνέπεια την περαιτέρω αλλοίωση του ήδη διαταραγμένου τοπίου: Ήτοι, την απώλεια ενδιαιτημάτων παγκοσμίως απειλούμενων ειδών (SPEC 1) για τα οποία η Χώρα μας έχει διεθνή ευθύνη για την διατήρησή τους, όπως η βαλτόπαπια (Aythia Nyroca), την απώλεια θέσεων φωλεοποίησης και τροφοληψίας πανευρωπαϊκά απειλούμενων ειδών (SPEC 3), για τα οποία η Χώρα μας φέρει ευθύνη για την διατήρηση τους (Οδ. 79/409 Ε.Ε.), όπως ο Ήταυρος (Botaurus stellaris), την ολοσχερή απώλεια ενδημικών ειδών της λίμνης , όπως το είδος Chorthippus Lacustris ( το οποίο δεν απαντάται πουθενά αλλού στον κόσμο, παρά μόνο στην λίμνη Παμβώτιδα), την καταστροφή των βαλτωδών και υγρολειβαδικών εκτάσεων και την συνεπαγόμενη μείωση της ικανότητας αυτοκαθαρισμού της λίμνης και μείωση των θέσεων αναπαραγωγής των ιχθύων.
Με την υπ’ αριθμ. Φ 31/4425/212/75/4-3-1977 απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών η Λίμνη Παμβώτιδα Ιωαννίνων και η γύρω περιοχή σε βάθος 100 μέτρων από την ακτή προς την πλευρά του σχεδίου πόλεως και 300 μέτρων προς τις υπόλοιπες πλευρές, χαρακτηρίστηκε ως τόπος ιστορικός και ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, διότι συνδέεται άρρηκτα με ιστορικές στιγμές και παραδόσεις του νεώτερου Ελληνισμού. Επίσης από το Γ.Π.Σ. της πόλης των Ιωαννίνων (ΦΕΚ 58/09-02-1987) η προστασία της λίμνης οριοθετείται σε ζώνη 300 μέτρων από την γραμμή αιγιαλού και 100 μέτρων στις αστικές περιοχές.
Δυστυχώς όμως οι κρατικές υπηρεσίες αντίθετα προς την λογική της προστασίας και αποκατάστασης του οικοσυστήματος, αντίθετα προς τις διατάξεις του Ν. 1650/86, την Κ.Υ.Α. 33318 ( ΦΕΚ 1289/98) και των Οδηγιών της Ε.Ε. για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος , ιδιαίτερα των ευπαθών και ευαίσθητων οικοσυστημάτων, όπως το λιμναίο οικοσύστημα της Παμβώτιδας, παρά τις προσδοκίες των κατοίκων για καταστροφή και απομάκρυνση των αναχωμάτων , την οποία προτείνουν ειδικοί επιστήμονες , το ως άνω Διαχειριστικό Σχέδιο Λίμνης (2004) , αλλά και ο Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας ( σχετ. υπ’ αριθμ. 197/15-10-2008 έγγραφό του προς Υφ/ργο Π.Ε.Χ.Ω.Δ.Ε για το Ρυθμιστικό Σχέδιο Ιωαννίνων), προέβησαν σε εγκληματική για την Παμβώτιδα ενέργεια με ανυπολόγιστες και καταστροφικές συνέπειες, προκαλώντας θλίψη και αγανάκτηση στους πολίτες των Ιωαννίνων.
Πρόκειται για την κατασκευή πεζόδρομου-ποδηλατόδρομου επάνω στο μήκους 3 και πλέον χιλιομέτρων αρδευτικού αναχώματος στο νότιο τμήμα της Λίμνης, το οποίο έχει αποκόψει την επικοινωνία της λίμνης με τον μεγαλύτερο και σπουδαιότερο υδροβιότοπο στην περιοχή Ανατολής-Κατσικά , μειώνοντας την έκταση της λίμνης κατά 3000 στρέμματα και την υδροχωρητικότητά της κατά πολλά εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Με την κατασκευή του ποδηλατόδρομου δημιουργούνται συνθήκες μονιμότητας του αναχώματος και παράλληλα εξαφάνισης του υδροβιότοπου με τελική μετατροπή του σε οικοδομήσιμη έκταση, καταστρέφεται ολοσχερώς η υδρόβια πανίδα, εξαφανίζεται η ορνιθοπανίδα της περιοχής η οποία φιλοξενεί σπάνια είδη προστατευόμενα από σχετικές οδηγίες της ΕΟΚ και αλλοιώνεται τελείως το φυσικό ανάγλυφο του τοπίου με την καταστροφή υγρών λιβαδιών υψίστης βιολογικής αξίας καθώς και της παρόχθιας βλάστησης.
Το εν λόγω έργο κατασκευάζεται σε θέση που απαντάται ο τύπος οικοτόπου 72ΑΟ+326 «καλαμώνες και επιπλέουσα βλάστηση υδροχαρών φυτών», ο οποίος χαρακτηρίζεται από ελοφυτικές διαπλάσεις με κύριους αντιπροσώπους τα είδη Phagmites australis, Typha latifolia, Typha angustifolia, Sripus Lacustris και εντοπίζεται κυρίως στην παραλίμνια ζώνη της λίμνης Παμβώτιδας. Ο ρόλος των καλαμώνων είναι πολύ σημαντικός για την ορνιθοπανίδα της περιοχής καθώς και την ιχθυοπανίδα , διότι παρέχουν θέσεις για αναπαραγωγή και φωλεασμό.
Η λίμνη καθίσταται λοιπόν κλειστή δεξαμενή (λεκάνη) στερούμενη της δυνατότητας αυτοκαθαρισμού της, των τεράστιων εκτάσεων εκκόλαψης και αναπαραγωγής ιχθύων, της επιβίωσης κάθε υδρόβιου και μη ζωικού είδους (βατράχια, φίδια, χελώνες, ενυδρίες, πτηνά κλπ) και χάνει την φυσική της μορφή και όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα μιας λίμνης.
Το συγκεκριμένο έργο άρχισε να κατασκευάζεται κατά παράβαση των άρθρων 8 και 14 του Ν. 2971/2001 από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων τον Ιούνιο του 2006 χωρίς προηγουμένως να έχει γίνει η οριοθέτηση της λίμνης και χωρίς να έχει γίνει παραχώρηση χρήσης αιγιαλού και παραλίας από την Κτηματική υπηρεσία του Δημοσίου. Τα ανωτέρω προκύπτουν και από το προσαγόμενο υπ’ αριθμ. πρωτ. 2076/14-06-2007 έγγραφο της Διεύθυνσης Δημοσίων έργων της Περιφέρειας Ηπείρου το οποίο αναφέρει ότι η οριοθέτηση της λίμνης βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και ως εκ τούτου δεν επιτρέπεται η εκτέλεση έργων πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία της οριοθέτησης και εκπονηθεί η μελέτη ανάπλασης κλπ. της παραλίμνιας περιοχής. Επίσης το υπ’ αριθμ. 826/14-7-2006 έγγραφο της Κτηματικής Υπηρεσίας Ιωαννίνων.
Ο καθορισμός ορίων της όχθης, παλαιάς όχθης και παρόχθιας ζώνης στην εν λόγω περιοχή (από τις ιχθυολεκάνες του Δήμου Ιωαννιτών μέχρι και τον Δήμο Παμβώτιδας), όπου και το μήκους 3 χιλιομέτρων ανάχωμα, συντελέσθηκε με την δημοσίευση στο ΦΕΚ 385/24-8-2007, δηλαδή όταν το έργο κατασκευής του ποδηλατόδρομου είχε σχεδόν ολοκληρωθεί.
Θέλουμε να πιστεύουμε στην καλή πρόθεση του κ. Νομάρχη, όμως κανείς δεν μπορεί να καταλάβει γιατί έπρεπε να καταστραφούν ο υδροβιότοπος και η Λίμνη, για έναν ποδηλατόδρομο και γιατί δεν περίμεναν να συνταχθούν οι αρχιτεκτονικές και περιβαλλοντικές μελέτες , που είχαν ανατεθεί στα μελετητικά γραφεία με την Σύμβαση της Διεύθυνσης Δημοσίων Έργων Περιφέρειας Ηπείρου.
Ο ποδηλατόδρομος ήταν κάτι που έλειπε στην πόλη μας , θα μπορούσε όμως να γίνει έξω από τά όρια του υδροβιότοπου, δηλαδή στον περίγυρός του.
Στην καταστροφική για τη Λίμνη αυτή ενέργεια την μεγαλύτερη, κατά την άποψή μας ευθύνη φέρει η Περιφέρεια Ηπείρου, η οποία όχι μόνο δεν απαγόρευσε την κατασκευή του παράνομου και καταστροφικού για την Λίμνη έργου , αλλά προέβηκε στην χρηματοδότησή του από το Γ’ Κ.Π.Σ. με το ποσό των 2.950.000 Ευρώ ( απόφαση ένταξης πράξης στο Π.Ε.Π. Ηπείρου 2000-2006 υπ’ αριθμ. πρωτ. 9119/20-12-2005 του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Ηπείρου κ. Δημ. Πανοζάχου.)
Είναι απαράδεκτο χρήματα της Ε.Ε. που προορίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος , να διατίθενται για την καταστροφή του.
Ο Σύλλογός μας (συστάθηκε τον Νοέμβριο του 1976 και αριθμεί 342 εγγεγραμμένα μέλη) με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 96/29-01-2007 έγγραφό του προς την Δ/νση Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Π.Ε.Π. Ηπείρου κατήγγειλε το παράνομο έργο και ζήτησε την διακοπή χρηματοδότησής του άνευ όμως αποτελέσματος.
Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι με την από 30/11/2005 ΣΥΜΒΑΣΗ ανατέθηκε από την Διεύθυνσης Δημοσίων έργων της Περιφέρειας Ηπείρου σε ομάδα γραφείων μελετών, έναντι αμοιβής 508.475 Ευρώ η εκπόνηση μελέτης « Ανάπλασης-Αξιοποίησης-Προστασίας λίμνης Παμβώτιδας – παραλίμνια οδός», η οποία θα είχε ως αντικείμενο στο 1ο στάδιο την σύνταξη τοπογραφικών- κτηματογραφικών και υψομετρικών διαγραμμάτων για τον καθορισμό αιγιαλού και παραλίας γύρω από την λίμνη και στο 2ο και 3ο στάδιο την σύνταξη προμελέτης και οριστικής μελέτης για πεζόδρομο-ποδηλατοδρόμο, ειδικών αρχιτεκτονικών έργων, περιβαλλοντικών επιπτώσεων κλπ.
Δυστυχώς τόσο η Ν.Α.Ι. όσο και η Περιφέρεια Ηπείρου αγνόησαν την ανωτέρω σύμβαση, η οποία διασφάλιζε την διαμόρφωση της παραλίμνιας περιοχής βάσει επιστημονικών μελετών και την προστασία του λιμναίου οικοσυστήματος της Παμβώτιδας και προέβησαν με προχειρότητα στην κατασκευή του ποδηλατόδρομου χωρίς καν να ενημερώσουν το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος της Δ/νσης Περ/κου Σχεδιασμού του Υ.Π.Ε.Χ.Ω.Δ.Ε. και να ζητήσουν να γνωμοδοτήσει σχετικά , ως όφειλαν, δεδομένου ότι η περιοχή είναι προστατευόμενη και ανήκει στο δίκτυο NATURA 2000.
Με βάση τα παραπάνω παρακαλούμε να προβείτε στις απαραίτητες ενέργειες στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων σας , έτσι ώστε να διερευνηθεί εάν νομίμως εκτελέσθηκε και χρηματοδοτήθηκε το εν λόγω έργο και να αναζητηθούν τυχόν διοικητικές και άλλες ευθύνες σε βάρος τυχόν εμπλεκομένων. Θα πρέπει επίσης να γίνουν οι κατάλληλες ενέργειες ώστε να αποκατασταθεί το λιμναίο οικοσύστημα , με την καθαίρεση και απομάκρυνση των παράνομων αναχωμάτων- ποδηλατόδρομου το ταχύτερο δυνατόν πριν εξαφανισθεί παντελώς η σημαντικότατη ορνιθοπανίδα της περιοχής από την διέλευση ποδηλάτων, μοτοποδηλάτων, μοτοσικλετών και άλλων οχημάτων και περιπατητών.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος
Αριστείδης Σωτηριάδης
Συνημμένα:
1) Το με αρ. πρωτ. 21/31-01-2007 έγγραφο του ΓΟΕΒ
2) Η υπ’ αριθμ. Φ 31/4425/212/75/4-3-1977 απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού
3) Το 197/15-10-2008 έγγραφό του Φ.Δ.Λ. Παμβώτιδας.
4) Εφημερίδα «Ηπειρωτικός Αγών»
5) Το υπ’ αριθμ. πρωτ. 2076/14-06-2007 έγγραφο της Διεύθυνσης Δημοσίων έργων της Περιφέρειας Ηπείρου.
6) Το υπ’ αριθμ. 826/14-7-2006 έγγραφο της Κτηματικής Υπηρεσίας.
7) Η υπ’ αριθμ. πρωτ. 9119/20-12-2005 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Ηπείρου.
8) Το υπ’ αριθμ. πρωτ. 96/29-01-2007 έγγραφό του Συλλόγου Προστ. Περιβαλ. Ιωαννίνων
9) Την από 30/11/2005 ΣΥΜΒΑΣΗ της Διεύθυνσης Δημοσίων Έργων.
-------------------------------------------------
UPDATED 25.05.09
Στις 17.03.09 ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης απέστειλε το παρακάτω έγγραφο στους: Περιφέρεια Ηπείρου, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, ΥΠΕΧΩΔΕ-ΕΥΠΕ και Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας, ρωτώντας για τις θέσεις και τα τυχόν μέτρα που έχουν λάβει ή θα λάβουν προκειμένου να αρθούν τυχόν καταστροφικές συνέπειες της προστατευόμενης περιοχής.
Σημειώνεται ότι η περιοχή της λίμνης τελεί υπό καθεστώς προστασίας του Ευρωπαϊκού Δικτύου NATURA-2000 σύμφωνα με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία, κατά τις οποίες τα Κράτη Μέλη οφείλουν να αποφύγουν την υποβάθμιση των προστατευομένων ενδιαιτημάτων σε περιπτώσεις ελλείψεων ή ασαφειών του ισχύοντος ρυθμιστικού καθεστώτος του συγκεκριμένου βιοτόπου.
