Οι απόψεις και προτάσεις του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων επί του σχεδίου ΠΔ Παμβώτιδας σε μορφή pdf εδώ
και τα συνημμένα:
Θέση προτεινόμενου Περιβαλλοντικού - Υγροτοπικού Πάρκου Παμβώτιδας, περιοχή κατακλυσμένη από τις πλημμύρες. Πανοραμική φωτογραφία 12 Δεκεμβρίου 2010
Προτεινόμενο Περιβαλλοντικό - Υγροτοπικό Πάρκο Παμβώτιδας
χάρτης ενδεικτικής οριοθέτησης Google Earth
Εδώ μπορείτε να κάνετε download το αρχείο Υγροτοπικό Πάρκο Παμβώτιδας.kmz το οποίο ανοίγει με Google Earth για να δείτε την ενδεικτική χάραξη
(UPDATE 23.02.11 προσθήκη χάρτη Google Earth - Δασύλλια Ιωαννίνων)
(UPDATE 29.03.2011
Οι απόψεις της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας επί του ΠΔ σε pdf εδώ
εδώ μπορείτε να κάνετε download το αρχείο ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ EOE για ΠΔ Παμβώτιδας.kmz το οποίο ανοίγει με Google Earth)
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο:
Οι απόψεις της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας επί του ΠΔ σε pdf εδώ
εδώ μπορείτε να κάνετε download το αρχείο ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ EOE για ΠΔ Παμβώτιδας.kmz το οποίο ανοίγει με Google Earth)
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο:
Προς
1. Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Γραφείο κ. Υπουργού
2. Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γραφείο κα. Υπουργού
3. Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, Γραφείο κ. Υπουργού
4. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γραφείο κ. Υπουργού
5. Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, Γραφείο κ. Υπουργού
6. Υ.Π.Ε.Κ.Α. Γενική Δ/νση Περιβάλλοντος, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος
Αριθμός Πρωτ. 212
Ιωάννινα, 31 Ιανουαρίου 2010
ΘΕΜΑ: Σύσταση Προεδρικού Διατάγματος «Χαρακτηρισμός της υδάτινης, χερσαίας, και ευρύτερης περιοχής της λίμνης Παμβώτιδας (Ιωαννίνων), ν. Ιωαννίνων, ως περιοχή «Οικοανάπτυξης» με περιφερειακή ζώνη προστασίας και καθορισμός χρήσεων γης όρων και περιορισμών δόμησης»
Αξιότιμοι Κύριοι
Με ικανοποίηση ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων χαιρετίζει την απόφαση της Κυβέρνησης να συστήσει Προεδρικό Διάταγμα για τη σωτηρία της λίμνης Παμβώτιδας η σύσταση του οποίου καθυστέρησε για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ο Σύλλογός μας επιδιώκοντας να βοηθήσει στις προσπάθειες για τη σωτηρία της λίμνης μας καταθέτει τις κατωτέρω επισημάνσεις και προτάσεις του, ελπίζοντας ότι συμβάλλει στην πληρέστερη επίτευξη του σκοπού του Π.Δ.
Α. ΓΕΝΙΚΑ
Οι Λίμνες Παμβώτιδα και Λαψίστα ήταν ένα σπάνιο οικοσύστημα ο μεγαλύτερος και πλουσιότερος υγρότοπος της Ηπείρου.
Η Λίμνη Λαψίστα ήταν το φυσικό εκκολαπτήριο και ο τόπος αναπαραγωγής των ψαριών και πουλιών. Από αυτή εμπλουτίζονταν συνεχώς η Παμβώτιδα με όλα τα είδη.
Η Παμβώτιδα ήταν μοναδικό υδρογεωλογικό σύστημα με πολύπλοκους κύκλους νερού, που συνέδεε τις κορφές του Μιτσικελίου με τη Λίμνη Λαψίστα και τους ποταμούς Καλαμά και Άραχθο. Το υδροσύστημα αυτό ήταν ενιαίο και λειτουργούσε κάτω από φυσικούς μηχανισμούς τέτοιους, που η διατάραξη όποιας από τις δύο Λίμνες, θα είχε καταστροφικά αποτελέσματα και για την άλλη.
Το Υπουργείο Γεωργίας τη δεκαετία του 1960 προκειμένου να προσφέρει στη γεωργία καλλιεργούμενες εκτάσεις προέβηκε στην αποξήρανση της Λίμνης Λαψίστα. Το 1970-72 κατασκεύασε αναχώματα πέριξ της Παμβώτιδας μεταβάλλοντάς την σε κλειστή δεξαμενή για τις ανάγκες της άρδευσης.
Τα αναχώματα αυτά απέκλεισαν την επικοινωνία της Λίμνης με τις αμφίδρομες πηγές του Μιτσικελίου και τους υδροβιότοπους, καταστρέφοντας φυσικά καταφύγια της άγριας φύσης. Η Παμβώτιδα στερήθηκε πολλών εκατομμυρίων m3 πηγαίων υδάτων, της δυνατότητας αυτοκαθαρισμού της και των χώρων εκκόλαψης και αναπαραγωγής (υγρολίβαδα), τα οποία φιλοξενούσαν σπάνια είδη.
Συνέπεια: η εξαφάνιση της ιχθυοπανίδας της (τσίμες, γλίνια, μαρίτσια κυπρίνοι κλπ) των χελιών, καραβίδων, βατράχων, νερόφιδων, βίδρων κλπ και της πλουσιότατης ορνιθοπανίδας της. Ακόμη και οι πελαργοί εξαφανίσθηκαν αφού δεν εύρισκαν τροφή στους αποξηραμένους υγρότοπους.
Η Παμβώτιδα με μειωμένη έκταση και υδροχωρητικότητα κατά 10-15% χωρίς το φυσικό ανάγλυφο του τοπίου της, χωρίς υδρόβια πανίδα και ορνιθοπανίδα έγινε Λίμνη λεκάνη χωρίς ζωή και χωρίς μέλλον.
Β. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
Αυτό το πολυδύναμο, ζωντανό και πολυσύνθετο βιολογικό σύστημα που φιλοξενούσε θαυμάσιες και σπάνιες μορφές ζωής, σήμερα είναι διαταραγμένο. Έχει όμως μέσα του φοβερή δυναμική ανάκαμψης.
Από τις διατάξεις του άρθρου 24 παρ.1 του Συντάγματος προβλέπεται η υποχρέωση του Κράτους όπως λαμβάνει όλα τα ενδεδειγμένα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα για την πλήρη και αποτελεσματική προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών στην περίπτωση ευπαθών οικοσυστημάτων όπως οι υγροβιότοποι και οι λίμνες (Σ.τ.Ε. 1183/96) βεβαρημένων από την ανθρώπινη δραστηριότητα, ο στόχος των υποχρεωτικώς ληπτέων μέτρων για την προστασία των δεν μπορεί παρά να συνίσταται των μεν προληπτικών στην αποφυγή οποιασδήποτε περαιτέρω επιβάρυνσης του οικοσυστήματος των δε κατασταλτικών στην άμεση κατά το δυνατόν αποκατάσταση αυτού, τουτέστιν στην εξάλειψη των συνθηκών που προκαλούν την υποβάθμισή του (Π.Ε. 306/1992, Π.Ε. 296/1993, ΕΑ 134/1998, Σ.τ.Ε. 5235/1996, Σ.τ.Ε. 4633/1977).
Η υπό την ανωτέρω έννοια συνταγματική υποχρέωση καθίσταται ακόμη εντονότερη στην περίπτωση οικοσυστήματος του οποίου η φέρουσα ικανότητα τελεί υπό συνθήκες κατάρρευσης, διότι στην περίπτωση αυτή επίκειται φυσική καταστροφή (κατάρρευση του οικοσυστήματος) της οποίας τις οδυνηρές συνέπειες θα υποστεί αμέσως κατ’ αρχήν το ανθρωπογενές σύστημα (π.χ. πόλη) που στηρίζεται στο οικοσύστημα αυτό.
Στο Διαχειριστικό Σχέδιο Λίμνης Παμβώτιδας του 2004 αναφέρεται:
Παράγραφος 5.3.4 Ιχθείς, “ο πληθυσμός της Τσίμας έχει υποστεί κατάρρευση. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι το είδος Phoxinellus epiroticus συναντάται μόνο στη λίμνη Παμβώτιδα και η ενδεχόμενη εξαφάνισή του θα στερήσει την παγκόσμια πανίδα από ένα είδος.”
Ενώ και το είδος Chorthippus lacustris είναι ένα ενδημικό ορθόπτερο (Orthoptera, Acrididae) της λίμνης των Ιωαννίνων. Η κατανομή του στον κόσμο περιορίζεται στα υγρά λιβάδια περιφερειακά της λίμνης των Ιωαννίνων και στην περιοχή της λιμνοπούλας Παραμυθιάς. Το είδος απειλείται παγκοσμίως με εξαφάνιση, χαρακτηρίζεται ως Critically Endangered, έχοντας χάσει τα τελευταία 50 χρόνια το 99% του βιοτόπου του.
Παράγραφος 5.3.5 Ασπόνδυλα, σελ. 41, “Ο βιότοπός του έχει καταστραφεί οριστικά, καθώς έχουν μπαζωθεί τα υγρά λιβάδια κι έχουν χτιστεί οικοδομήματα και κτηνοτροφικές μονάδες. Έτσι, στην περιοχή της Αμφιθέας, το Ορθόπτερο αυτό περιορίζεται σε μία υγρολιβαδική έκταση μόλις 20 στρεμμάτων (εντός ζώνης Α1). Το έτος 2004 το είδος βρέθηκε στην άνω περιοχή της Αμφιθέας και στο υγρό λιβάδι που γειτνιάζει με το ψυχαγωγικό πολυπάρκο στο Δήμο Ιωαννιτών (περιφερειακή ζώνη). Η παρουσία του είδους στην περιοχή αυτή αποδεικνύει την υγρολιβαδική κατάσταση της περιοχής και τη δυνατότητα ανάκαμψης του είδους - δείκτη με σωστές διαχειριστικές πρακτικές.”
Παράγραφος 5.3.7 Ορνιθοπανίδα, σελ. 44, “Κύριο και σημαντικότερο χαρακτηριστικό της Λίμνης Παμβώτιδας και της παρακείμενης πόλης των Ιωαννίνων είναι ότι εδώ αναπαράγονται δύο από τα δέκα είδη της χώρας μας που απειλούνται παγκοσμίως με εξαφάνιση, δηλαδή η Βαλτόπαπια (Aythya nyroca) και το Κιρκινέζι (Falco naumanii). Έτσι η ταυτόχρονη παρουσία 2 παγκοσμίως απειλούμενων ειδών την αναδεικνύει σε εξαιρετικά αξιόλογη και σε μία από τις ελάχιστες περιοχές ανάλογου ενδιαφέροντος στην Ευρώπη.”
Δηλαδή στο ευπαθές οικοσύστημα της λίμνης Παμβώτιδας συναντώνται τέσσερα (4) είδη, (ιχθυοπανίδα, ασπόνδυλα και ορνιθοπανίδα) που απειλούνται παγκοσμίως με εξαφάνιση, καθιστώντας εξαιρετικά κρίσιμη την διατήρηση της βιοποικιλότητας
Από τις παραπάνω ιδιαιτερότητες και το γεγονός ότι το υδάτινο στοιχείο της Λίμνης αποτελεί μέρος ενός θαυμαστού φυσικού υδραυλικού συστήματος του οποίου τα υπόλοιπα στοιχεία είναι οι πηγές, οι καταβόθρες και ο υδροφόρος ορίζοντας τελούν μεταξύ τους σε σχέση αμφίδρομης τροφοδοσίας, ενώ η φυσική αυτή λειτουργία δεν ενδυναμώνεται από ποταμούς που να εκβάλλουν στη Λίμνη, καθιστούν την Παμβώτιδα εξόχως ευαίσθητο και ευπαθές οικοσύστημα με χρόνο ανανέωσης των νερών μεγαλύτερο των 11 μηνών.
Επομένως η Διοίκηση έχει απόλυτη επίγνωση του υψηλού περιβαλλοντικού κινδύνου της περιοχής τον οποίο κίνδυνο οφείλει υποχρεωτικά (εκ του συντάγματος) να διαχειρισθεί ορθολογικά και να εισάγει στο Π.Δ. ρυθμίσεις που θα διασφαλίζουν την αποκατάσταση του διαταραχθέντος οικοσυστήματος της Παμβώτιδας, διότι είναι ο μόνος τρόπος που θα ανακόψει την καταστροφική πορεία της Λίμνης και θα διασφαλίσει την επιβίωσή της.
Σύμφωνα προς την Η.Π. 37338/1807/Ε.103 ΚΥΑ (ΦΕΚ 1495/2010) με την οποία αποσκοπείται η συμμόρφωση προς την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών το Υπουργείο ΠΕΚΑ (άρθρο 3) λαμβάνει κάθε αναγκαίο μέτρο για τη διαφύλαξη και τη διατήρηση σε ευνοϊκή κατάσταση ή την αποκατάσταση μιας επαρκούς ποικιλίας και έκτασης οικοτόπων/ενδιατημάτων, για όλα τα είδη των άγριων πτηνών που αναφέρονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 1, μεταξύ των οποίων η δημιουργία Ζωνών Ειδικής Προστασίας. Στις Ζ.Ε.Π. λαμβάνονται ειδικά μέτρα προστασίας διατήρησης και αποκατάστασης που αφορούν στους οικοτόπους των ειδών της ορνιθοπανίδας μεταξύ των οποίων και λήψη προληπτικών μέτρων και μέτρων αποκατάστασης.
Επιβάλλεται λοιπόν δια του Π.Δ. να διασφαλισθεί η διατήρηση της άγριας χλωρίδας και πανίδας και των φυσικών αυτών οικοτόπων για την ασφαλή μεταβίβαση στις μέλλουσες γενεές της φυσικής κληρονομιάς σε συμμόρφωση προς τις διεθνείς συμβάσεις που υπέγραψε το Ελληνικό Κράτος και τις διατάξεις των νόμων 1126/81, 1335/83, 1650/86 και 2204/94.
Το ανασυνταχθέν σχέδιο Π.Δ. δυστυχώς δεν ανταποκρίνεται στον σκοπό τον οποίο καλείται να υπηρετήσει. Αφ΄ ενός δεν τίθενται όροι δεσμευτικοί για την ουσιαστική προστασία της φύσης και αφ΄ ετέρου δεν ορίζονται συγκεκριμένα μέτρα αποκατάστασης του διαταραχθέντος οικοσυστήματος. Θα έπρεπε λοιπόν στο Σχέδιο Π.Δ. να περιληφθεί διάταξη απομακρύνσεως των αναχωμάτων ώστε να αποκατασταθεί η ελεύθερη και ανεμπόδιστη επικοινωνία της Παμβώτιδας με τις αμφίδρομες πηγές του Μιτσικελίου, τους υδροβιότοπους Αμφιθέας, Ανατολής και Κατσικά και τα μεγάλης οικολογικής αξίας υγρολίβαδα τα οποία έχουν σχεδόν αποξηρανθεί. Οι οικότοποι αυτοί φιλοξενούσαν σπάνια είδη ορνιθοπανίδας και πανίδας και αποτελούσαν φυσικά καταφύγια της άγριας φύσης.
Οι όροι προστασίας, οι χρήσεις και οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες πρέπει να προσδιορίζονται επακριβώς και με σαφήνεια στο Π.Δ. και όχι να παραπέμπονται στο 5ετές σχέδιο διαχείρισης. Αν κρίνουμε από την τύχη του συνταγέντος τον Αύγουστο του 2004 Σχεδίου Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας τίποτε δεν πείθει για καλύτερη τύχη του προτεινόμενου πενταετούς σχεδίου διαχείρισης.
Τα 5ετή Σχέδια Διαχείρισης θα συντάσσουν προγράμματα δράσης κλπ.. Το κύριο και βασικό στοιχείο της προσπάθειας για τη σωτηρία της Παμβώτιδας είναι η αποκατάσταση του οικοσυστήματος, και τούτο πρέπει να προσδιορίζεται με δεσμευτικό όρο και με σαφήνεια στο Π.Δ. και με συγκεκριμένα μέτρα όπως:
1. Ολοκληρωτική απομάκρυνση των τεχνητών αναχωμάτων της Παμβώτιδας και των μπαζωμάτων ώστε να ξαναλειτουργήσουν οι αποξηραμένοι υδροβιότοποι και τα υγρολίβαδα.
2. Μερική αποκατάσταση της λίμνης Λαψίστας και
3. Οριοθέτηση της υδάτινης επιφάνειας της Παμβώτιδας στα φυσικά της όρια όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί πριν την κατασκευή των αναχωμάτων.
Αν δεν διασφαλισθούν τα μέτρα αυτά τότε η δημιουργία Ζ.Ε.Π. στην Παμβώτιδα, τη στιγμή που οι παραδοσιακοί φυσικοί οικότοποι είναι ανενεργοί ή αποξηραμένοι μετά την αποκοπή της επικοινωνίας των με τη Λίμνη από τα αναχώματα, θα είναι άνευ αξίας.
Η εσφαλμένη οριοθέτηση της υδάτινης περιοχής της Παμβώτιδας (Ζώνη Α1) μέχρι τα αναχώματα Ανατολής – Κατσικά, όπως ακριβώς τα είχε ορίσει η ακυρωθείσα 22943/2003 ΚΥΑ σε τι αποσκοπεί; Τούτο δε διότι η διατήρηση των αναχωμάτων εξαφανίζει οριστικά τους υγρότοπους με σκοπό την μετατροπή τους σε οικοδομήσιμη έκταση και την νομιμοποίηση των μπαζωμάτων. Τα όρια της Παμβώτιδας είναι καταγεγραμμένα σε επίσημα διαγράμματα, στους χάρτες Γ.Υ.Σ ετών 1932 και 1933 και σε αεροφωτογραφίες. Πρόσφατα με τις πλημμύρες του παρελθόντος Δεκεμβρίου η Παμβώτιδα έδειξε τα φυσικά της όρια.
Συνεπώς εάν σκοπός του Π.Δ. είναι πράγματι η διάσωση και λειτουργία της Παμβώτιδας ως Λίμνη-οικοσύστημα θα πρέπει να διασφαλισθεί η αποκατάσταση της ελεύθερης και ανεμπόδιστης λειτουργίας της με τους υδροβιότοπους τις πηγές και τα υγρολίβαδα με την απομάκρυνση των αναχωμάτων και την υιοθέτηση της υδάτινης περιοχής στα φυσικά όρια της Λίμνης χωρίς να λαμβάνεται υπ΄ όψη η ύπαρξη των αναχωμάτων.
Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ
1. Να ορισθεί ο τίτλος του Π.Δ. ως εξής: Χαρακτηρισμός της υδάτινης, χερσαίας και ευρύτερης περιοχής της λίμνης Παμβώτιδας ως «Περιοχή Προστασίας της Φύσης» με περιφερειακή ζώνη Οικοανάπτυξης και καθορισμό χρήσεων γης, όρων και περιορισμούς δόμησης.
Λαμβανομένου υπ΄ όψη ότι κύριος σκοπός σύστασης του Π.Δ. είναι η προστασία της λίμνης και της ευρύτερης περιοχής, της βιοποικιλότητας, του δασικού τοπίου, των φυσικών σχηματισμών, τον πολιτισμικών μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, κρίνουμε ότι ο προτεινόμενος τίτλος του Π.Δ. συνάδει απόλυτα με τον σκοπό σύστασης του Π.Δ.
2. Την τροποποίηση του άρθρου 1 ως εξής: Σκοπός του παρόντος διατάγματος, είναι η αποκατάσταση του καταστραφέντος και υπό κατάρρευση οικοσυστήματος των Λιμνών Παμβώτιδα και Λαψίστα και η προστασία, διατήρηση και διαχείριση της βιοποικιλότητας, της φύσης και του τοπίου, ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου, ώστε να διασφαλίζονται η ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης των αυτοχθόνων ειδών, οι φυσικές διεργασίες, οι οικολογικές υπηρεσίες, η βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων, η λειτουργία και η φυσική εξέλιξη των οικοσυστημάτων καθώς και η ποικιλομορφία, η ιδιαιτερότητα και η μοναδικότητά τους στην υδάτινη, χερσαία και ευρύτερη περιοχή της Λίμνης Παμβώτιδας (Ιωαννίνων), νομού Ιωαννίνων. Η περιοχή αυτή θα υπόκειται σε προστασία, σε αποκατάσταση και σε ενεργό διαχείριση, με στόχο τη διασφάλιση της διατήρησης των προστατευόμενων τύπων οικοτόπων και της ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης των προστατευόμενων ειδών που απαντώνται σ΄αυτήν, με το χαρακτηρισμό της ως «Περιοχή Προστασίας της Φύσης».
3. Την τροποποίηση του άρθρου 2 ώστε στη ζώνη Α1 να συμπεριληφθεί και ο υδροβιότοπος της περιοχής Ανατολής – Κατσικά όπως συμπεριλήφθηκε ο υδροβιότοπος Αμφιθέας. Είναι αδιανόητο να οριοθετείται η υδάτινη επιφάνεια μέχρι τα αναχώματα παραβλέποντας το φυσικό ανάγλυφο που δημιούργησε η φύση πριν εκατοντάδες χιλιάδες έτη. Τα αναχώματα κατασκευάσθηκαν το 1970-72 προκειμένου να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένο σκοπό ο οποίος εξέλειπε προ πολλού.
Σύμφωνα με την δικαστηριακή νομολογία (Α.Π. 18/1911) και το άρθρο 26α του Ν.2386/1996 «η μεγάλη λίμνη και ο αιγιαλός αυτής, ήτοι τα παραλίμνια εδάφη τα οποία κατακλύζονται από τις συνήθεις της λίμνης πλημμύρες (αναβάσεις των υδάτων τους) είναι κτήματα κοινόχρηστα και ανήκουν στο Δημόσιο, επομένως αναπαλλοτρίωτα και απαράγραπτα μη δυνάμενα να γίνουν αντικείμενα ιδιοκτησίας ή Νομής.»
Συνεπώς επιβάλλεται να γίνει τακτοποίηση του σημερινού ιδιοκτησιακού καθεστώτος των παραλίμνιων περιοχών της Παμβώτιδας υπέρ του Δημοσίου σύμφωνα προς τους ισχύοντας νόμους, και απελευθέρωση αυτών εκ τυχόν καταπατήσεων
Συνεπώς στη Ζώνη Α1 στο χάρτη θα πρέπει να διαφαίνεται η υδάτινη περιοχή όπως ορίζεται από την παλαιά όχθη σύμφωνα προς τις διατάξεις του Ν.2971/2001 και αποτυπώνεται σε επίσημα διαγράμματα, στους χάρτες της Γ.Υ.Σ. ετών 1932 και 1933 και αεροφωτογραφίες της Γ.Υ.Σ. πριν την κατασκευή των αναχωμάτων.
Το ανωτέρω επιβάλλεται και από το υφιστάμενο Διαχειριστικό Σχέδιο Λίμνης Παμβώτιδας που η Πολιτεία οφείλει να εφαρμόσει και στο οποίο αναφέρεται:
«7.1.2.2 Προτάσεις διαχείρισης της πανίδας
Α. Αποκατάσταση και προστασία παραλίμνιων ενδιαιτημάτων
Μέτρα
Οριοθέτηση της λίμνης Παμβώτιδας και χάραξη αιγιαλού με βάση το φυσικό ανάγλυφο της Λίμνης, με οδηγό ορθοφωτοχάρτες και φωτογραφίες παλαιοτέρων ετών. Θεσμική θωράκιση της οριοθέτησης με νέο Προεδρικό Διάταγμα ή Κοινή Υπουργική Απόφαση (όπως ο Νόμος ορίζει), ώστε να ενταχθούν στο υδάτινο στοιχείο της λίμνης οι εκτάσεις που καλύπτονται από το υδάτινο στοιχείο, παροδικά ή μη, χωρίς να λαμβάνονται υπ' όψη επιχωματώσεις ή άλλα τεχνητά έργα.»
Σας γνωρίζουμε ακόμη ότι στο Σ.τ.Ε. εκκρεμεί αίτηση του Συλλόγου μας (συζητείται μετά από αναβολή στις 12.10.2011) για ακύρωση της από 03.04.2007 αποφάσεως της επιτροπής καθορισμού ορίων αιγιαλού και παραλίας του άρθρου 3 Ν. 2971/2001 με την οποία ορίσθηκαν οι οριογραμμές της όχθης, του αιγιαλού και της παλαιάς όχθης της Παμβώτιδας στην περιοχή από ιχθυολεκάνες του δήμου Ιωαννιτών μέχρι και τον Δήμο Παμβώτιδας (περιοχή υδροβιότοπου Ανατολής – Κατσικά) στο όριο του Αναχώματος.
4. Ως υδάτινη επιφάνεια να λαμβάνεται η περιοχή που ορίζεται ως πολυγωνική περιβάλλουσα γραμμή της ισοϋψούς καμπύλης η οποία ταυτίζεται με το ύψος της στάθμης του υπερχειλιστή 469,54 (οριογραμμή της όχθης) και να λαμβάνεται η κατάσταση της όχθης όπως αυτή είχε διαμορφωθεί από τις συνήθεις πλημμύρες πριν την κατασκευή των τεχνητών αναχωμάτων.
5. Για την ουσιαστική προστασία και αποκατάσταση του υπό κατάρρευση ευαίσθητου και ευπαθούς οικοσυστήματος της Παμβώτιδας την θέσπιση διάταξης απομακρύνσεως των τεχνητών αναχωμάτων ώστε στους ανενεργούς και αποξηραμένους υδροβιότοπους δημιουργηθούν συνθήκες επανάκαμψης της απολεσθείσης βιοποικιλότητας.
6. Άρθρο 3 (Ζώνη Α) Προσθήκη νέας Ζώνης Α5 Περιβαλλοντικό - Υγροτοπικό Πάρκο Παμβώτιδας: Παρακαλούμε να λάβετε υπόψη σας ότι στο νοτιοδυτικό τμήμα της λίμνης Παμβώτιδας στην περιοχή Κατσικά σε μια έκταση που σήμερα ανήκει κυρίως στο Δήμο Ιωαννιτών και στο Σταθμό Γεωργικής Έρευνας του ΕΘΙΑΓΕ, σχεδιάζεται να γίνει Περιβαλλοντικό - Υγροτοπικό Πάρκο.
Η ως άνω περιοχή αυτή ήταν ένας από τους σημαντικότερους βιοτόπους της λίμνης, αποτελούμενη από ρηχές εκτάσεις και παροδικά πλημμυριζόμενα υγρά λιβάδια, μοναδικής αξίας για την άγρια ζωή και το φυσικό περιβάλλον της λίμνης γενικότερα.
Οι παροδικά πλημμυρισμένες εκτάσεις, τα υγρά λιβάδια με τα ψηλά χόρτα αποτελούσαν χώρους όπου αποτίθετο το οργανικό φορτίο της λίμνης, όπου αναπτύσσονταν πρωτογενής βιομάζα, η οποία με βόσκηση απομακρύνετο από το λιμναίο οικοσύστημα, συντελώντας στον αυτοκαθαρισμό του. Σήμερα η κύρια τάφρος εισροής νερού στην Παμβώτιδα η Λαγκάτσα και η τάφρος Κατσικά διέρχονται μέσα από την προτεινόμενη έκταση, εκβάλλοντας και μεταφέροντας απευθείας όλο το οργανικό φορτίο στη λίμνη.
Οι σημερινές δραστηριότητες που ασκούνται στις προτεινόμενες εκτάσεις, περιορισμένης έκτασης κτηνοτροφία, μπορούν να διατηρηθούν και να αναδειχθούν.
Η δημιουργία του Περιβαλλοντικού - Υγροτοπικού Πάρκου στοχεύει:
α. Στη διοχέτευση των βεβαρημένων από λιπάσματα κ.λ.π. υδάτων των τάφρων στους υγρότοπους, μειώνοντας σημαντικά το οργανικό φορτίο που εισρέει στη λίμνη, συμβάλλοντας αποφασιστικά στον περιορισμό του ευτροφισμού της.
β. Στην αποκατάσταση των υγροτοπικών εκτάσεων και την επανασύνδεσή τους με τη λίμνη. Οι εκτάσεις αυτές αποκόπηκαν από τη λίμνη το 1970-72 με την κατασκευή του τεχνητού αναχώματος το οποίο οριοθέτησε με αυθαίρετο τρόπο τη λίμνη. Οι πίσω από το ανάχωμα εκτάσεις βρίσκονται μέχρι και 1,80 m χαμηλότερα από τη μέγιστη στάθμη της λίμνης +469,54.
γ. Στη δημιουργία κατάλληλων βιοτόπων για τα προστατευόμενα και απειλούμενα είδη πανίδας και χλωρίδας και ιδιαίτερα των πουλιών της Παμβώτιδας, συμβάλλοντας στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
δ. Στη χρήση τμήματος του πάρκου ως χώρου αναψυχής (περίπατος, ποδηλασία, παρατήρηση πουλιών), πολιτιστικών εκδηλώσεων, περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης.
ε. Στην προστασία των δύο χωνεύτρων (καταβόθρες) Μπενίκοβας. Παλαιά εκεί υπήρχε παραδοσιακός Νερόμυλος ο οποίος μπορεί να ανακατασκευασθεί δημιουργώντας ένα σημείο τουριστικής επισκεψιμότητας της περιοχής
Η ύπαρξη του Περιβαλλοντικού - Υγροτοπικού Πάρκου σε συνδυασμό και των υφισταμένων στην περιοχή σημαντικών πολιτισμικών στοιχείων όπως το παλαιολιθικό σπήλαιο Καστρίτσας, ο αρχαιολογικός χώρος της Ελληνιστικής Ακρόπολης και η Μονή Καστρίτσας θα αναδείξουν όλη την περιοχή.
Κατόπιν των ανωτέρω προτείνουμε να οριστεί ο συγκεκριμένος χώρος ως μία ενιαία ζώνη Α5 «Περιοχή Προστασίας της Φύσης». Η αποκλειστική επιτρεπόμενη δραστηριότητα στη ζώνη αυτή θα είναι η δημιουργία Περιβαλλοντικού – Υγροτοπικού Πάρκου του οποίου η λειτουργία θα εναρμονίζεται πλήρως με τους στόχους που αναφέρονται παραπάνω.
7. Την επαναδημιουργία και αποκατάσταση των υγρότοπων της Λίμνης Λαψίστας, στα σημεία εκείνα όπου υπάρχουν ακόμη οι παλιές πηγές με αρκετά κατάλοιπα υδροχλωρίδας και υδροπανίδας, ώστε να ξαναγίνει φυσικό εκκολαπτήριο και τόπος αναπαραγωγής.
Τέτοια σημεία είναι η Τούμπα (η οποία είναι διαμορφωμένη σε φυσική λιμνούλα – κατάλοιπο της παλιάς λίμνης), το Κρυονέρι (πηγή Λαψίστας) και η ανάβρα Ασφάκας.
Οι ανωτέρω υγρότοποι θα πρέπει να συνδέονται τόσο μεταξύ τους όσο και με τη Λίμνη των Ιωαννίνων με αύλακες καθώς και με τις χωνεύτρες Λαψίστας και Ροδοτοπίου. Οι αύλακες αυτοί θα είναι ο φυσικός διάδρομος εμπλουτισμού της Παμβώτιδα όπως παλαιά με ψάρια, αλλά και με νεαρά άτομα χελιών από τον ποταμό Καλαμά μέσω της Λίμνης Λαψίστας, δίοδος που έχει διακοπεί την δεκαετία του 1960.
8. Άρθρο 2 παράγραφος 2.ΙΙ.: Στη Ζώνη Β3 περιοχή «Προστατευόμενων Φυσικών Σχηματισμών» να προστεθούν οι χωνεύτρες (καταβόθρες) Λαψίστας, Ροδοτοπίου (3 καταβόθρες), Κουστελιού, Μπάφρας (2 καταβόθρες), Πεδινής, Μπιζανίου, Αμπελιάς, Επισκοπικού, Βρέλλη (2 καταβόθρες) καθώς και οι τάφροι προσαγωγής σε αυτές.
Να προστεθούν επίσης οι πηγές (ανάβρες) Κρυονερίου και Ασφάκας με τις αντίστοιχες τάφρους.
Οι καταβόθρες Μπενίκοβας (2 καταβόθρες) έχουν ήδη περιληφθεί στην περιοχή προστασίας του Περιβαλλοντικού – Υγροτοπικού Πάρκου Παμβώτιδας (Ζώνη Α).
9. Άρθρο 2 παράγραφος 2.ΙΙ.: Στη Ζώνη Β5 περιοχή «Προστατευόμενου Τοπίου» να προστεθούν τα εξής:
Το Αισθητικό Δάσος Ιωαννίνων (Π.Δ. 837/1976, ΦΕΚ 306/Α/1976) έκτασης 864 στρ. περιλαμβάνει τα τμήματα Μεϊντάνι, Τζέμ και Προφήτης Ηλίας-Προσκύνηση. Από αυτά μόνο τα τμήματα Τζέμ έκτασης 114,00 στρέμματα και Προφήτης Ηλίας-Προσκύνηση έκτασης 535,28 στρέμματα έχουν περιληφθεί στη ζώνη Β5. Επιβάλλεται να προστεθεί στη ζώνη Β5 και το τμήμα του Αισθητικού Δάσους Ιωαννίνων θέση Μεϊντάνι έκτασης 215 στρέμματα.
Επιπλέον σύμφωνα με τη «Μελέτη Διαχείρισης και Προστασίας των Δασυλλίων Λόφων Ιωαννίνων, Δ/νση Δασών Ιωαννίνων», Δασαρχείο Ιωαννίνων, Σεπτέμβριος 2001 πρέπει να προστεθούν στη ζώνη Β5 και τα δασύλλια:
Δασύλλιο Περιβλέπτου έκτασης 82 στρέμματα. Κηρύχθηκε αναδασωτέα με την αριθ. 66058/1936 απόφαση της Γενικής Διοίκησης Ηπείρου.
Λόφος Ψιλής Γορίτσας, δημοτική έκταση περί τα 550 στρέμματα. Κηρύχθηκε αναδασωτέα με την υπ’ αριθμ. 20065/25.04.1940 απόφαση της Γενικής Διοίκησης Ηπείρου έκταση 320 στρεμμάτων (Δασύλλιο Ψιλής Γορίτσας). Μέχρι σήμερα και μετά από την καταστροφή της πρώτης αναδάσωσης την περίοδο της κατοχής και επαναδημιουργία της από το έτος 1952 και μετέπειτα, έχουν αναδασωθεί μόνο τα 127 στρέμματα.
10. Άρθρο 2 παράγραφος 2.ΙΙ.: Προσθήκη νέας Ζώνης Β6 η οποία θα περιλαμβάνει τους μικρούς περιφερειακούς υγροτόπους.
11. Άρθρο 3 (Ζώνη Α) παράγραφος 1β: Στη φράση «στην αναβάθμιση, διατήρηση ή και αποκατάσταση σε ικανοποιητικό βαθμό των προστατευόμενων τύπων οικοτόπων και ειδών που…» θα πρέπει να προστεθεί «αποσκοπούν αποκλειστικά στην αναβάθμιση, διατήρηση και αποκατάσταση σε ικανοποιητικό βαθμό των προστατευόμενων τύπων οικοτόπων και καθώς και την επίτευξη ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης των προστατευόμενων ειδών που απαντώνται σ΄ αυτήν»
12. Άρθρο 3 (Ζώνη Α) παράγραφος 1δ. Διαγραφή της παραγράφου 1δ καθ’ ότι τα αντιπλημμυρικά έργα θα πρέπει να πραγματοποιούνται στα όρια της ζώνης Α1 και όχι εντός αυτής.
13. Άρθρο 3 (Ζώνη Α) παράγραφος 1ε. Διαγραφή της παραγράφου 1ε καθ’ ότι με την υφιστάμενη οριοθέτηση στα αναχώματα στο νότιο τμήμα της λίμνης, η διατήρηση του παράνομα κατασκευασθέντος ποδηλατόδρομου θα είναι μόνο βλαπτική και θα υποβαθμίσει περαιτέρω το υπάρχον οικοσύστημα. Αντίστοιχα η υποβάθμιση του οικοσυστήματος θα συνεχίζεται με τη διατήρηση του αναχώματος Αμφιθέας στο βόρειο τμήμα της λίμνης το οποίο ευρισκόμενο εντός της ζώνης Α1 πρέπει επίσης να απομακρυνθεί. Η χρήση, συντήρηση, και επισκευή των υφιστάμενων έργων επιβάλλεται να γίνεται στο πλαίσιο της παραγράφου 1β του Άρθρου 3.
14. Άρθρο 3 (Ζώνη Α1) παράγραφος Ι.1: Απαιτείται επιπλέον χωροθέτηση των δραστηριοτήτων εντός της ζώνης Α1. Στους καλαμώνες περιμετρικά του Νησιού πλην του οικισμού του, στους καλαμώνες της Αμφιθέας και στους καλαμώνες στην περίμετρο της λίμνης από το Πάρκο Ερμηνείας Περιβάλλοντος πλησίον του Ξενοδοχείο Du Lac και εν συνεχεία περιοχή Ανατολής, Κατσικάς, Καστρίτσας, Λογγάδων, Μονή Ντουραχάνι μέχρι πηγή Ντραμπάτοβα, και σε μια έκταση 100μ εσωτερικά της υδάτινης επιφάνειας από τους καλαμώνες θα πρέπει να μην πραγματοποιείται οποιαδήποτε μεταφορά με μηχανοκίνητα μέσα (κίνηση σκαφών, υδροπλάνων κλπ) καθώς και κατασκευές – υποδομές αθλητισμού για διεξαγωγή εκδηλώσεων. Το παρόν κείμενο είναι πολύ ασαφές και δύναται να επιτρέψει π.χ. νέες μόνιμες κατασκευές για λιμένα υδροπλάνων εντός του χώρου αναπαραγωγής παγκοσμίων απειλούμενων ειδών όπως η Βαλτόπαπια (Aythya nyroca, SPEC 1). Το υπάρχον χωρίο δεν δίνει καμία θεσμική κατοχύρωση. Όλη η ζώνη Α1 είναι περιοχή προστασίας της φύσης, αλλά οι δραστηριότητες θα πρέπει να χωροθετούνται κατά περίπτωση, όπως ως άνω.
15. Άρθρο 3 (Ζώνη Α2) παράγραφος Ι.2.1: Θα πρέπει να αφαιρεθεί «υποδομές εστίασης σε συγκεκριμένα σημεία» . Θα πρέπει να προστεθεί και να τονιστεί η δυνατότητα και η αναγκαιότητα των έργων αποκατάστασης υποβαθμισμένων περιοχών της Λίμνης προς φυσικά υδάτινα και υγρολιβαδικά οικοσυστήματα.
16. Άρθρο 3 (Ζώνη Α2) παράγραφος Ι.2.2: Θα πρέπει να τροποποιηθεί το άρθρο επιτρέποντας τις εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών στοιχείων μόνο σε στέγη υφιστάμενων κτιρίων ή υποδομών που έχουν δημιουργηθεί για την περιβαλλοντική εκπαίδευση.
17. Άρθρο 3 (Ζώνη Α2) παράγραφος Ι.2.3: Τα αναγραφόμενα σε αυτό το χωρίο θα πρέπει να χωροθετηθούν στη Δυτική πλευρά της Λίμνης και στο Νότιο τμήμα της κατά μήκος της πόλης των Ιωαννίνων έως το Πάρκο Ερμηνείας Περιβάλλοντος πλησίον του Ξενοδοχείο Du Lac, στον οικισμό του νησιού και στην περιοχή Ντραμπάτοβας και όχι στην υπόλοιπη έκταση. Θα πρέπει να αφαιρεθεί το χωρίο «εγκαταστάσεων αεροδρομίου» πλήρως.
18. Απαγόρευση θήρας στη Ζώνη Α.
19. Άρθρο 5 παράγραφος 7.α. «Στους όρους και περιορισμούς δόμησης εντός περιοχών οικοανάπτυξης και περιφερειακής ζώνης» όπου η οικοδομική γραμμή των κτιριακών εγκαταστάσεων των επιτρεπομένων δραστηριοτήτων ορίζεται για τα παραλίμνια γήπεδα στα 100 μέτρα από την όχθη της λίμνης. Να γίνει διευκρίνιση ότι αναφέρεται σε γήπεδα οικισμών και στα 300 μέτρα στα εκτός οικισμού.
20. Θα πρέπει απαραίτητα να προστεθεί στα Παραρτήματα του Σχεδίου Π.Δ. το είδος Chorthipus lacustris, το οποίο απαντάται στη Λίμνη Βρέλη και στην Παμβώτιδα, και συνιστά ενδημικό της περιοχής και είδος κρίσιμα κινδυνεύον με βάση το Ελληνικό κόκκινο βιβλίο (Λεγάκης, Μαραγκού 2009: Το κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων ζώων της Ελλάδας). Παρόμοια, θα πρέπει να υπάρξει πλήρης ανασκόπηση στο Κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων ζώων της Ελλάδας και να επικαιροποιηθούν τα Παραρτήματα με την προσθήκη και των Ελληνικών προστατευόμενων ειδών. Σημειώνεται ενδεικτικά πως το άνω είδος Ορθοπτέρου αποτέλεσε “species of the Day” της διεθνούς οργάνωσης IUCN (International Union for Conservation of Nature) λόγω της κρίσιμης κατάστασης προς εξαφάνιση στην οποία βρίσκεται ακριβώς λόγω της άμεσης απειλής του από την οικιστική και τουριστική ανάπτυξη στο Λεκανοπέδιο της Λίμνης Παμβώτιδας. Η προστασία των πλημμυρικών εκτάσεων στην περιοχή Βρέλλη είναι ένα θετικό βήμα, αλλά αν δεν αποκατασταθούν οι υγρολιβαδικές εκτάσεις περιμετρικά της Λίμνης με άμεση απόσυρση των αναχωμάτων και επαναπλημμυρισμό τους, το είδος θα χαθεί δια παντός από την Παμβώτιδα. Το παρόν Προσχέδιο Π.Δ. θα συμβάλλει στην εξαφάνιση παρά στην προστασία του είδους αυτού.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο,
Ο Πρόεδρος
Αριστείδης Σωτηριάδης
Ο Πρόεδρος
Ο Γραμματέας
Αριστείδης Σωτηριάδης
Κωνσταντίνος Σακκάς
Συνημμένα
- Προτεινόμενο Περιβαλλοντικό - Υγροτοπικό Πάρκο Παμβώτιδας, χάρτης ενδεικτικής οριοθέτησης Google Earth
- Περιοχή προτεινόμενου Περιβαλλοντικού - Υγροτοπικού Πάρκου Παμβώτιδας, πανοραμική φωτογραφία 12 Δεκεμβρίου 2010
